DERS DIŞI ETKİNLİK SAYFA 89 LİSE COĞRAFYA 11.SINIF KİTABI
Aşağıda Türkiye’de tarım faaliyetlerini etkileyen faktörler verilerek bunların bir tanesi örnek çalışmada açıklanmıştır. Siz de diğer faktörlerin etkisini defterinize yazarak arkadaşlarınızla paylaşınız.
Örnek Çalışma
Sulamanın etkisi: Ülkemizde yarı kurak iklim şartlarının görülmesi tarımda sulamayı gerekli kılmaktadır. Özellikle aşırı buharlaşmanın olduğu yaz mevsimindeki şiddetli kuraklık sulamaya duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Sulama konusundaki önemli sorunlardan biri de suyun aşırı kullanılarak topraktaki tuzlanmanın artması ve buna bağlı olarak veriminin azalmasıdır. Son yıllarda GAP bölgesinde bu sorun yaşanmaktadır.
Tarımı etkileyen faktörler: Iklim, yer şekilleri, toprak bakımı, gübreleme, tohum ıslahı, makineleşme, pazarlama, ilaçlama, tarımı destekleyen kuruluşlar.
TÜRKİYE’DE TARIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
İnsanların toprağı işleyerek, çeşitli kültür bitkileri yetiştirmesi ve onlardan
ürün elde etmesine tarım denir.
Türkiye’de Tarımı ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
İklim, Yerşekilleri,
Toprak Bakımı, Sulama,
Gübreleme, Tohum Islahı,
Makineleşme, Pazarlama,
İlaçlama, Tarımı Destekleyen Kuruluşlar
İklim: Tarımsal üretim büyük ölçüde yağışlara bağlıdır. Türkiye’de yağışın yıl
içindeki dağılışı düzensizdir.Karadeniz ikliminin görüldüğü yerler hariç bütün
bölgelerimizde yazlar kurak geçer. Kışların ılık geçtiği kıyı kesimlerinde don
olayları çok enderdir. Sıcaklığın çok düşük değerlere indiği iç ve doğu
bölgelerde don olayları uzun sürer. Buna bağlı olarak tarımsal ürün çeşitliliği
ve tarım yapabilme süresi kıyıdan iç kesimlere, batıdan doğuya doğru azalır.
Kışların ılıman geçtiği bölgelerde sebze,meyve ve sanayi ürünleri üretimi
yaygınken, iç bölgelerde soğuk iklim şartlarına dayanıklı tahıl,üzüm,elma vb.
ürünlerin üretimi yaygındır.
Yer şekilleri:Türkiye’nin ortalama yüksekliğinin fazla olması, ekonomik
faaliyetleri genellikle olumsuz etkilenmiştir. Yükselti tarımsal faaliyetlerin
sınırlanıp, hayvancılık faaliyetlerinin ön plana çıkmasına yol açmıştır. Dağlık
ve engebeli arazi yapısı tarım topraklarının dağınık ve küçük olmasına yol
açmıştır. Bu durum makine kullanımı da zorlaştırmıştır.
Toprak Bakımı:Tarım topraklarında devamlı üretim yapılabilmesi, toprağın
mineralce zengin olmasına bağlıdır. Sürekli olarak üzerinde tarım faaliyeti
yapılan toprağın, çeşitli şekillerde bakımının yapılması gereklidir. Toprak
analizi ile topraktaki mineral maddeler belirlenir. Böylece toprağın hangi tür
bitkilere elverişli, hangi tür gübreye ihtiyacı olduğu saptanarak daha bilinçli
tarım yapılır.
Taşlı topraklarda taşların ayıklanması,drenajı iyi olmaya topraklarda
suyun,tuzlu topraklarda tuzun topraktan uzaklaştırılması ve toprağın
havalandırılması toprak bakımı ile ilgili faaliyetlerdir.
Sulama:Türkiye’de tarımsal verimi etkileyen en önemli faktör sulamadır.
Ülkemizin büyük bir bölümü kurak ve yarı kurak iklimin etkisindedir. Çoğu yerde
tarımsal faaliyetin yoğunlaştığı yaz döneminde, kuraklık hüküm sürmektedir. Bu
da tarımdaki su ihtiyacını artırmaktadır. Ayrıca, yağışların düzensiz düşmesi,
özellikle tahıl tarımının yaygın olduğu sahalarda, nadas uygulaması yapılmakta
ve her yıl üretimde dalgalanmalara neden olmaktadır.Nadas sulama imkanının
olmadığı sahalarda toprağın 1 yıl boyunca su tutması için boş
bırakılmasıdır.Nadas verim düşüklüğüne neden olan olaylardan biridir.
Türkiye’de sulama yaygınlaştırılırsa;
Kuru tarım (nadas) metodu uygulaması sona erer.
Bir yılda, birden fazla ürün alınan sahalar genişler.
Tarım iklime bağımlılıktan kurtulur ve bilhassa tahılların üretiminde yıllara
göre dalgalanmalar azalır.
Üretimde süreklilik sağlanır.
Ürün artışı sağlanır.
Tahıl tarımı yerine, sebze ve meyve tarımı ile endüstri bitkileri ekimi
yaygınlaşır.
Çiftçilerin tarım ürünlerindeki verimi ve geliri artar. Buna bağlı olarak, göç
olayında azalma görülür.
Tarımın milli gelir içindeki ve ihracatındaki payı artar.
Gübreleme:Sulamadan sonra, verimi artıran en önemli faktör gübrelemedir.
Toprağın devamlı kullanılması minerallerin azalmasına neden olmakta ve verimi
azaltmaktadır. Gübreleme ile mineral takviyesi yapılarak toprağın verimi
artırılmaya çalışılır. Gübre, doğal ve hayvansal gübre olarak ikiye
ayrılır.Hayvansal gübreler Doğu Anadolu bölgesinde yakacak olarak
kullanılmaktadır.
Kimyasal gübreler pahalı oldukları için devlet sübvansiyon uygulayarak çiftçiye
destek olmaktadır.
Tohum Islahı:Tarım ürünlerinden yüksek verim elde edilmesi, sulama ve
gübrelemenin yanında kaliteli tohumun kullanılmasıyla da yakından
ilişkilidir.Tohum ıslahı, melezleştirme ve iyi tohumların seçilmesi şeklinde
yapılır.Tohum Islahı İstasyonları,devlet Tarım İşletmeleri ve Ziraat Fakülteleri
tohum ıslahı ile uğraşan kuruluşlardır.
Zirai Mücadele:Hastalık ve haşerelerin üretimde zaman zaman % 20 - 30 civarında
verim düşüklüğüne neden olduğu görülmüştür. Türkiye’de zirai mücadele ile
tarlalardaki yabancı otların gelişmesi önlenmekte ve haşerelerin çoğalmasına
imkân verilmemektedir. Böylece verim düşüklüğünün önüne geçilmektedir.Ancak
ilaçlamanın bilinçli şekilde yapılması gerekir.
Makineleşme:Toprakların kısa sürede ve zamanında sürülmesi, hasadın zamanında
yapılabilmesi günümüzde makineleşme ile mümkündür.
Ülkemizde makineleşme ile birlikte;
Çayır ve mera alanları sürülerek tarım alanları genişlemiş,
Tarım ürünlerinin üretim miktarında ve veriminde artışlar olmuş,
Tarım da insan ve hayvan gücüne duyulan ihtiyaç azalmış ve ortaya çıkan işsizlik
köyden kente göçe neden olmuştur.
Türkiye’de bazı alanlarda makineli tarıma tam geçilememiştir. Bu durumun
sebepleri şunlardır:
Makine kullanımına elverişli olmayan engebeli arazilerin varlığı (Doğu Karadeniz
kıyı şeridi gibi)
Makine fiyatlarının çiftçinin alım gücünün üstünde olması
Bazı bölgelerde işgücünün daha ucuz olması
Makine kullanımının ekonomik olmayacağı küçük işletmelerin bulunması
Çiftçinin Eğitimi:Günümüzde tarım, modern aletler, kaliteli tohum ve hassas
ilaçlar kullanımıyla yapılmaktadır. Bütün bunlar çiftçinin eğitimini
gerektirmektedir. Ülkemiz genelinde çiftçilerin eğitim düzeyi düşüktür.
Pazarlama:Ürünlerin üretimi kadar, ürünlerin iyi fiyatlardan satılması da
önemlidir.Pazarlama amacıyla çeşitli ürünler için kooperatifler
kurulmuştur.Devlat bazı ürünlerde çiftçiyi korumak için destekleme alımları
yapmaktadır.
Tarımı Destekleyen Kuruluşlar:Tarım ürünlerinin toplanması, pazarlanması ve
işlenmesi yönüyle çiftçilerin desteklenmesi gerekmektedir. Türkiye’de tarıma
destek sağlayan çeşitli kuruluşlar bulunmaktadır.Tarım Bakanlığı,Ziraat
Bankası,tarım Kredi ve Satış Koperatifleri,Türkiye Zirai Donatım Kurumu,Devlet
Üretme Çiftlikleri,Çaykur,Tekel,Toprak Mahsulleri Ofisi,Tariş,Çukobirlik,
Antbirlik,Fiskobirlik,Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri
tarımı destekleyen ve tarımla ilgilenen kuruluşlardır.
Aşağıda Türkiye’de tarım faaliyetlerini etkileyen faktörler verilerek bunların bir tanesi örnek çalışmada açıklanmıştır. Siz de diğer faktörlerin etkisini defterinize yazarak arkadaşlarınızla paylaşınız.
Örnek Çalışma
Sulamanın etkisi: Ülkemizde yarı kurak iklim şartlarının görülmesi tarımda sulamayı gerekli kılmaktadır. Özellikle aşırı buharlaşmanın olduğu yaz mevsimindeki şiddetli kuraklık sulamaya duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Sulama konusundaki önemli sorunlardan biri de suyun aşırı kullanılarak topraktaki tuzlanmanın artması ve buna bağlı olarak veriminin azalmasıdır. Son yıllarda GAP bölgesinde bu sorun yaşanmaktadır.
Tarımı etkileyen faktörler: Iklim, yer şekilleri, toprak bakımı, gübreleme, tohum ıslahı, makineleşme, pazarlama, ilaçlama, tarımı destekleyen kuruluşlar.
TÜRKİYE’DE TARIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER LİSE 11.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 3.SINIF
İnsanların toprağı işleyerek, çeşitli kültür bitkileri yetiştirmesi ve onlardan
ürün elde etmesine tarım denir.
Türkiye’de Tarımı ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
İklim, Yerşekilleri,
Toprak Bakımı, Sulama,
Gübreleme, Tohum Islahı,
Makineleşme, Pazarlama,
İlaçlama, Tarımı Destekleyen Kuruluşlar
İklim: Tarımsal üretim büyük ölçüde yağışlara bağlıdır. Türkiye’de yağışın yıl
içindeki dağılışı düzensizdir.Karadeniz ikliminin görüldüğü yerler hariç bütün
bölgelerimizde yazlar kurak geçer. Kışların ılık geçtiği kıyı kesimlerinde don
olayları çok enderdir. Sıcaklığın çok düşük değerlere indiği iç ve doğu
bölgelerde don olayları uzun sürer. Buna bağlı olarak tarımsal ürün çeşitliliği
ve tarım yapabilme süresi kıyıdan iç kesimlere, batıdan doğuya doğru azalır.
Kışların ılıman geçtiği bölgelerde sebze,meyve ve sanayi ürünleri üretimi
yaygınken, iç bölgelerde soğuk iklim şartlarına dayanıklı tahıl,üzüm,elma vb.
ürünlerin üretimi yaygındır.
Yer şekilleri:Türkiye’nin ortalama yüksekliğinin fazla olması, ekonomik
faaliyetleri genellikle olumsuz etkilenmiştir. Yükselti tarımsal faaliyetlerin
sınırlanıp, hayvancılık faaliyetlerinin ön plana çıkmasına yol açmıştır. Dağlık
ve engebeli arazi yapısı tarım topraklarının dağınık ve küçük olmasına yol
açmıştır. Bu durum makine kullanımı da zorlaştırmıştır.
Toprak Bakımı:Tarım topraklarında devamlı üretim yapılabilmesi, toprağın
mineralce zengin olmasına bağlıdır. Sürekli olarak üzerinde tarım faaliyeti
yapılan toprağın, çeşitli şekillerde bakımının yapılması gereklidir. Toprak
analizi ile topraktaki mineral maddeler belirlenir. Böylece toprağın hangi tür
bitkilere elverişli, hangi tür gübreye ihtiyacı olduğu saptanarak daha bilinçli
tarım yapılır.
Taşlı topraklarda taşların ayıklanması,drenajı iyi olmaya topraklarda
suyun,tuzlu topraklarda tuzun topraktan uzaklaştırılması ve toprağın
havalandırılması toprak bakımı ile ilgili faaliyetlerdir.
Sulama:Türkiye’de tarımsal verimi etkileyen en önemli faktör sulamadır.
Ülkemizin büyük bir bölümü kurak ve yarı kurak iklimin etkisindedir. Çoğu yerde
tarımsal faaliyetin yoğunlaştığı yaz döneminde, kuraklık hüküm sürmektedir. Bu
da tarımdaki su ihtiyacını artırmaktadır. Ayrıca, yağışların düzensiz düşmesi,
özellikle tahıl tarımının yaygın olduğu sahalarda, nadas uygulaması yapılmakta
ve her yıl üretimde dalgalanmalara neden olmaktadır.Nadas sulama imkanının
olmadığı sahalarda toprağın 1 yıl boyunca su tutması için boş
bırakılmasıdır.Nadas verim düşüklüğüne neden olan olaylardan biridir.
Türkiye’de sulama yaygınlaştırılırsa;
Kuru tarım (nadas) metodu uygulaması sona erer.
Bir yılda, birden fazla ürün alınan sahalar genişler.
Tarım iklime bağımlılıktan kurtulur ve bilhassa tahılların üretiminde yıllara
göre dalgalanmalar azalır.
Üretimde süreklilik sağlanır.
Ürün artışı sağlanır.
Tahıl tarımı yerine, sebze ve meyve tarımı ile endüstri bitkileri ekimi
yaygınlaşır.
Çiftçilerin tarım ürünlerindeki verimi ve geliri artar. Buna bağlı olarak, göç
olayında azalma görülür.
Tarımın milli gelir içindeki ve ihracatındaki payı artar.
Gübreleme:Sulamadan sonra, verimi artıran en önemli faktör gübrelemedir.
Toprağın devamlı kullanılması minerallerin azalmasına neden olmakta ve verimi
azaltmaktadır. Gübreleme ile mineral takviyesi yapılarak toprağın verimi
artırılmaya çalışılır. Gübre, doğal ve hayvansal gübre olarak ikiye
ayrılır.Hayvansal gübreler Doğu Anadolu bölgesinde yakacak olarak
kullanılmaktadır.
Kimyasal gübreler pahalı oldukları için devlet sübvansiyon uygulayarak çiftçiye
destek olmaktadır.
Tohum Islahı:Tarım ürünlerinden yüksek verim elde edilmesi, sulama ve
gübrelemenin yanında kaliteli tohumun kullanılmasıyla da yakından
ilişkilidir.Tohum ıslahı, melezleştirme ve iyi tohumların seçilmesi şeklinde
yapılır.Tohum Islahı İstasyonları,devlet Tarım İşletmeleri ve Ziraat Fakülteleri
tohum ıslahı ile uğraşan kuruluşlardır.
Zirai Mücadele:Hastalık ve haşerelerin üretimde zaman zaman % 20 - 30 civarında
verim düşüklüğüne neden olduğu görülmüştür. Türkiye’de zirai mücadele ile
tarlalardaki yabancı otların gelişmesi önlenmekte ve haşerelerin çoğalmasına
imkân verilmemektedir. Böylece verim düşüklüğünün önüne geçilmektedir.Ancak
ilaçlamanın bilinçli şekilde yapılması gerekir.
Makineleşme:Toprakların kısa sürede ve zamanında sürülmesi, hasadın zamanında
yapılabilmesi günümüzde makineleşme ile mümkündür.
Ülkemizde makineleşme ile birlikte;
Çayır ve mera alanları sürülerek tarım alanları genişlemiş,
Tarım ürünlerinin üretim miktarında ve veriminde artışlar olmuş,
Tarım da insan ve hayvan gücüne duyulan ihtiyaç azalmış ve ortaya çıkan işsizlik
köyden kente göçe neden olmuştur.
Türkiye’de bazı alanlarda makineli tarıma tam geçilememiştir. Bu durumun
sebepleri şunlardır:
Makine kullanımına elverişli olmayan engebeli arazilerin varlığı (Doğu Karadeniz
kıyı şeridi gibi)
Makine fiyatlarının çiftçinin alım gücünün üstünde olması
Bazı bölgelerde işgücünün daha ucuz olması
Makine kullanımının ekonomik olmayacağı küçük işletmelerin bulunması
Çiftçinin Eğitimi:Günümüzde tarım, modern aletler, kaliteli tohum ve hassas
ilaçlar kullanımıyla yapılmaktadır. Bütün bunlar çiftçinin eğitimini
gerektirmektedir. Ülkemiz genelinde çiftçilerin eğitim düzeyi düşüktür.
Pazarlama:Ürünlerin üretimi kadar, ürünlerin iyi fiyatlardan satılması da
önemlidir.Pazarlama amacıyla çeşitli ürünler için kooperatifler
kurulmuştur.Devlat bazı ürünlerde çiftçiyi korumak için destekleme alımları
yapmaktadır.
Tarımı Destekleyen Kuruluşlar:Tarım ürünlerinin toplanması, pazarlanması ve
işlenmesi yönüyle çiftçilerin desteklenmesi gerekmektedir. Türkiye’de tarıma
destek sağlayan çeşitli kuruluşlar bulunmaktadır.Tarım Bakanlığı,Ziraat
Bankası,tarım Kredi ve Satış Koperatifleri,Türkiye Zirai Donatım Kurumu,Devlet
Üretme Çiftlikleri,Çaykur,Tekel,Toprak Mahsulleri Ofisi,Tariş,Çukobirlik,
Antbirlik,Fiskobirlik,Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri
tarımı destekleyen ve tarımla ilgilenen kuruluşlardır.
Yorumlar
Yorum Gönder