Etkinlik Sayfa 147 LİSE COĞRAFYA 10.SINIF KİTABI

Etkinlik Sayfa 147 LİSE COĞRAFYA 10.SINIF KİTABI


Türkiye'de Yerleşmeler


1. Kır Yerleşmeleri


a)Devamlı Kır Yerleşmeleri: Köy, Çiftlik, Mahalle, Mezra, Divan

b)Geçici Kır Yerleşmeler: Yayla, Ağıl, Kom, Dam, Oba

DOKULARINA GÖRE KIR YERLEŞMELERİ

A. TOPLU YERLEŞMELER

B. DAĞINIK YERLEŞMELER

2. Kent Yerleşmeleri

a. Büyüklüklerine Göre Şehirler :
- Küçük Kent (Kasaba)
- Orta Büyüklükteki Kent
- Büyük Kent

b. Ekonomik Fonksiyonlarına Göre

- Tarım Şehirleri
- Sanayi ve Madencilik Şehirleri
- Turizm Şehirleri
- Ticaret ve Liman Şehirleri
- Ulaşım Şehirleri

c. Kültürel fonksiyonlarına Göre

Üniversite Kentleri

d. İdari Fonksiyonlarına Göre

- Başkent

e. Askeri Şehirler
- Askeri Birliklerin Bulunduğu Şehirler

Ekonomik fonksiyonlar, idari ve hizmet fonksiyonları, kültürel fonksiyonlar, tarımsal fonksiyonlar.

* Yukarıdaki fonksiyonların, yerleşmelerin farklılaşması üzerine etkilerini araştırınız. Bu fonksiyonları karşılaştırarak ayırımın sebeplerini sınıf içinde tartışınız.

Şehirlerin büyüyüp gelişmesinde bazı faktörler ön plana çıkar. Bir şehir bir tek fonksiyona sahip olabileceği gibi birden fazla fonksiyona da sahip olabilir. Genel olarak tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin olduğu yerleşmeler kır yerleşmeleridir. Buna karşılık tarım ve hayvancılığın dışındaki sektörlerden yani sanayi, ticaret, turizm, ulaştırma vb. sektörlerin ağırlık kazandığı büyük nüfuslu ve alanlı yerleşmelerin şehir yerleşmeleri olduğu görülür. Ayrıca şehirler sayılan fonksiyonlardan bazen birinde bazı şehirlerde bu fonksiyonların birçoğunu bünyesinde taşımakta çok işlevli hale gelmektedir. Bu fonksiyonları yanında askeri, idari ve kültürel özellikler ile de yerleşmeler farklılaşmaktadır.

* Bulduğunuz farklılıklardan yola çıkarak şehir ve kır yerleşmesi kavramlarını tanımlayınız.

Kır yerleşmesi: Genel olarak nüfusları küçük nüfusu 10.000'in altında olan ve geçimlerin kaynaklarında tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön plana çıktığı yerleşmelerdir.

Şehir yerleşmesi: Az çok bir plan dâhilinde kurulmuş, nüfusu 10.000’nin üzerinde olan ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörleri dışında başta ticaret, sanayi, hizmetlere dayalı büyük alanlara yayılan, yönetim ve eğitim olmak üzere çeşitli görevleri bir araya toplayan, hayat tarzı ve çevresine etkileri bakımından farklı olan büyük yerleşme birimidir.

* Şehir ve kır yerleşmelerinin özelliklerini gösteren bir kavram haritası oluşturunuz.

Şehir yerleşmelerinin özellikleri

1- Nüfusları fazladır.( Çok sayıda insanı barındırırlar.)      

2-Yayıldıkları alanlar geniştir.

3-Geçiminde tarım dışı sektörler ağırlıktadır.

4-Meskenler yanında çarşı, Pazar, fabrika, spor ve sanat merkezleri vb. bulunur.                                    

5-Çevrelerindeki alanlara ekonomik, sosyal ve kültürel yönden etki ederler.

6-Çok büyük şehirlerde değişik soy, din ve ırktan insanlar birlikte yaşar.



Kır yerleşmelerinin özellikleri

1-Nüfus sayıları ve yoğunlukları azdır.            

2-Ekonomileri tarım ve hayvancılığa dayanır.

3-Yayıldıkları alanlar dardır.                            

4-Sosyal dayanışma ve işbirliği kuvvetlidir.

5-Sınırları ve ortak malları vardır.                    

6-Bazıları geçici yerleşmeler olup, özel mülkiyet olanları vardır.

7-Köylerde mesleki faklılık az ve etnik yapı bakımından sade yapıdadır.

* Sadece tarımla uğraşan yerleşmeler hangi gruba girer? Bunun gibi belirli özellikleri ön plana çıkan yerleşme sınıflandırmaları yapınız.

Kır yerleşmeleri.