ETKİNLİK SAYFA 143 LİSE COĞRAFYA 10.SINIF KİTABI
Trabzon
*Trabzon-İran transit yolunun başlangıcında yer alan Trabzon, önemli ve büyük bir limamana sahiptir.
*Trabzon-Sarp arasında yer alan sahil yolu, doğu-batı yönünde kıyı boyu yerleşmelerini birbirine bağlar. Bu yol ayrıca Türkiye-Gürcistan bağlantısını sağlar. Karadeniz iklimi görülür. Trabzon'da yağış isteği fazla olan çay ve fındık üretimi yaygındır.
*Nüfusu 975.137'dir. İl genelinde şehir nüfusu 478.954 (%49,12), kır nüfusu ise 496.195'tir (% 50,88 ). (TÜİK, 2000)
Gümüşhane
* Oldukça engebeli bir yapıya sahip olan Gümüşhane çevresinin yeryüzü şekillerini dağlar, platolar, ovalar, parçalanmış dağınık düzlükler oluşturur. Karasal iklime sahiptir. Kuru şartlarda yapılan hububat üretimi yaygındır.
* Nüfusu 186.953' tür. İl genelindeki şehir nüfusu 77.570 (%41,5), kır nüfusu ise 109.383'tür (%58,5). (TÜİK, 2000)
Trabzon ile Gümüşhane aynı bölgede yer almasına rağmen nüfus miktarları ve gelişmişlik düzeyleri farklıdır. Bu farklılıkların nedenlerini tespit ediniz.
TRABZON
KIYIDA YER ALIR
KARA VE DENİZ YOLU ULAŞIMI GELİŞMİŞTİR
ÖNEMLİ VE BÜYÜK BİR LİMANA SAHİPTİR
ILIMAN İKLİM KOŞULLARI GÖRÜLÜR
YETİŞTİRİLEN ÜRÜN ÇEŞİDİ FAZLADIR
BÜTÜN BUNLARIN SONUCU OLARAK EKONOMİK FAALİYETLER GELİŞMİŞTİR VE NÜFUS FAZLADIR.
GÜMÜŞHANE
KIYIDAKİ DAĞLARIN GERİSİNDE YER ALIR
KARASAL İKLİM KOŞULLARINA SAHİPTİR
SICAKLIK VE YAĞIŞ DEĞERLERİ DÜŞÜKTÜR
YETİŞTİRİLEN ÜRÜN ÇEŞİDİ AZDIR
BÜTÜN BUNLARIN SONUCU OLARAK EKONOMİK FAALİYETLER GELİŞEMEMİŞTİR, DIŞARIYA GÖÇ VERİR VE NÜFUS AZDIR.
DERS DIŞI ETKİNLİK SAYFA 143 LİSE 10.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 2.SINIF
Yukarıdaki haritayı inceleyerek;
*Nüfusun en çok hangi illerde yoğunlaştığını belirtiniz.
Yurdumuzda nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yerler, Marmara Bölgesi’ndedir. Bunun başlıca nedenleri; başta sanayi olmak üzere, bölgenin ulaşım, ticaret ve hizmet sektörleri ile tarım üretiminde büyük gelişme göstermesidir.
İSTANBUL,BURSA,KOCAELİ,
Ege Bölgesi’nde kıyı ovaları ve akarsular boyunca içeriye doğru uzanan çukur alanlarda da nüfus yoğundur. Buna karşılık bölgenin iç kesimlerindeki dağlık yerler seyrek nüfusludur. İZMİR,AYDIN,
Akdeniz Bölgesi’nde nüfusun yoğunlaştığı yerler, daha çok kıyı kesimindeki ovalardır. Çukurova bunların en önemlisidir. Kıyı kesiminden sonra bölgeyi baştan başa kaplayan Toros dağlan, iç kesimlerde nüfusun tenha olmasına yol açmıştır. Toroslar, tarıma, yerleşmeye ve ulaşıma elverişli değildir.ANTALYA,ADANA,MERSİN,
Karadeniz Bölgesi’nde nüfus dağılışı oldukça düzensizdir. Bölgenin kıyı şeridi, özellikle doğu kesimi, Türkiye’nin yoğun nüfuslu yerlerindendir. Bunun başlıca nedeni, tarıma elverişli toprakların kıyı şeridinde yoğunlaşmış olmasıdır. Ayrıca, her mevsim yeterli yağış alması ve elverişli iklimi de bu ovalardan bol ürün elde edilmesini sağlamıştır. Buna karşılık kıyı şeridinin hemen gerisinde uzanan dağlık kesimde nüfus seyrektir. Ancak bölgenin orta kesiminin kıyı gerisi yoğun nüfusludur. Çünkü, buradaki dağlar fazla yüksek değildir. Yeşilırmak boyunca uzanan verimli ovalar geniş yer tutar. Karadeniz Bölgesi’nin batı kesiminde tarım etkinliklerinin fazla olduğu iç ovalar ile sanayinin geliştiği kıyı kesimleri nüfus bakımından yoğun yerlerdir.
SAMSUN,TRABZON,ZONGULDAK
İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu, kuraklık nedeniyle az nüfuslanmıştır.
ESKİŞEHİR,ANKARA,KAYSERİ,KONYA,SİVAS
İç Anadolu’da, Konya Ovası, Tuz Gölü çevresi ile dağlık alanlar, nüfusun en tenha olduğu yerlerdir. Buna karşılık, başkent Ankara ve çevresi ile bazı büyük kentlerin (Konya, Kayseri, Eskişehir vb.) çevresi iş olanaklarının elverişli olması nedeniyle yoğun nüfusludur.
Güneydoğu Anadolu’da ise nüfus daha çok ekim ve dikime elverişli alanların bulunduğu Diyarbakır Havzası, Mardin Eşiği ve dağların eteklerinde toplanmıştır.GAZİ ANTEP, DİYARBAKIR
Doğu Anadolu nüfus yoğunluğu az olan bölgemizdir. Yurdumuzun en geniş bölgesi olan Doğu Anadolu’da nüfus, daha çok çukur ovalarda toplanmıştır. Bölgenin, dağlık ve şiddetli karasal iklime sahip olması, bu sonucu ortaya koyan en önemli etkenlerdir.Iğdır, Erzurum, Erzincan,Malatya, VAN, BİTLİS ve Elazığ NÜFUSU YOĞUNLUĞU NİSPETEN FAZLA OLAN İLLERDİR.
*Ülkemizde yerleşmenin yükselti sınırı, bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. Bunun sebeplerini araştırınız.
Yükseltinin ve engebenin fazla olması iklim şartları ve tarım faaliyetleri bakımından uygun olmayan koşullar sağladığı için yerleşmeyi sınırlandırır.
Türkiye’de bölgeler arası yükselti koşulları aynı değildir.Ülkemizde batıdan doğuya gidildikçe ve kıyılardan iç kesimlere gidildikçe yükselti artar buda iklim şartlarını olumsuz etkiler ve yerleşmeyi sınırlandırır.İnsanların uygun yaşam koşulları bulabildikleri ve yerleşebildikleri en üst yükselti sınırına yerleşme üst sınırı denir.Bu sınır bölgenin iklimine yükseltisine ,enlemine ve deniz özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.
Örnek vermek gerekirse Doğu Anadolu bölgesinde yükselti üst sınırı daha düşüktür çünkü olumsuz iklim koşulları direk etkili olur.Ancak Akdeniz’de bu sınır daha yukarılara çıkabilir çünkü iklim koşulları olarak Akdeniz hem deniz etkisi hem de enlem özellikleri bakımından daha sıcak bir bölgedir.
*Türkiye’deki nüfus yoğunluğunun dağılışını; iklim, yer şekilleri, konum gibi özelliklerle ilişkilendirerek açıklayınız.
Ülkemizde iklim şartlarının elverişli olduğu yağış ve sıcaklık şartlarının uygun kışların aşırı sert geçmediği bölgeler sık nüfusludur.
Yer şekilleri bakımından Karadeniz bölgesinde dağlar kıyıya paralel uzandığı için kıyıda kalan verimli deltalar,Ege bölgesinde dağların dik uzanmasına bağlı kıyıdan biraz daha iç kesimlere doğru yer alan graben ovalarında iç kesimlerde ise düzlük alanlar avantaj gibi gözükse de burada yoğun nüfuslanmada etkili olan temel faktör şehirlerin kuruldukları konum önemli ticaret yolları üzerinde olmaları daha etkili bir faktördür.Doğu Anadolu bölgesi için yer şekillerinin aşırı engebeli olması yerleşmeyi ve nüfuslanmayı sınırlandıran bir rol oynar.
Konum özellikleri her zaman için nüfus yoğunluğu bakımından etkili bir faktördür.Ülkelerin bulundukları konum özellikle önemli ticaret merkezlerine yakın olması yada ticaret yolları üzerinde olması ,boğaz yada geçiş noktası olması nüfuslanmada etkilidir.
Geçmişten günümüze insanlar iklim şartlarının elverişli olduğu,düzlük alanlar,deniz kıyıları,su kaynaklarına yakın alanları ve ticari yönden önemli yollar üzerinde bulunan merkezleri tercih etmişlerdir.
Ülkemizde sıcaklık ve yağış şartları uygun olmasına rağmen nüfusu az olan alanlarımız da vardır. Güney Ege kıyılarında yer alan Menteşe Yöresi, TEKE YARIMADASI, TAŞELİ YARIM ADASI VE TOROSLARIN BAZI KESİMLERİ bu duruma en iyi örneklerden biridir. Yükseltinin ve eğimin fazla olması tarım alanlarını azaltmış, ulaşımı güçleştirmiştir. Buna bağlı olarak geçim kaynakları azalmış ve yerleşim alanları sınırlanmıştır.
Trabzon
*Trabzon-İran transit yolunun başlangıcında yer alan Trabzon, önemli ve büyük bir limamana sahiptir.
*Trabzon-Sarp arasında yer alan sahil yolu, doğu-batı yönünde kıyı boyu yerleşmelerini birbirine bağlar. Bu yol ayrıca Türkiye-Gürcistan bağlantısını sağlar. Karadeniz iklimi görülür. Trabzon'da yağış isteği fazla olan çay ve fındık üretimi yaygındır.
*Nüfusu 975.137'dir. İl genelinde şehir nüfusu 478.954 (%49,12), kır nüfusu ise 496.195'tir (% 50,88 ). (TÜİK, 2000)
Gümüşhane
* Oldukça engebeli bir yapıya sahip olan Gümüşhane çevresinin yeryüzü şekillerini dağlar, platolar, ovalar, parçalanmış dağınık düzlükler oluşturur. Karasal iklime sahiptir. Kuru şartlarda yapılan hububat üretimi yaygındır.
* Nüfusu 186.953' tür. İl genelindeki şehir nüfusu 77.570 (%41,5), kır nüfusu ise 109.383'tür (%58,5). (TÜİK, 2000)
Trabzon ile Gümüşhane aynı bölgede yer almasına rağmen nüfus miktarları ve gelişmişlik düzeyleri farklıdır. Bu farklılıkların nedenlerini tespit ediniz.
TRABZON
KIYIDA YER ALIR
KARA VE DENİZ YOLU ULAŞIMI GELİŞMİŞTİR
ÖNEMLİ VE BÜYÜK BİR LİMANA SAHİPTİR
ILIMAN İKLİM KOŞULLARI GÖRÜLÜR
YETİŞTİRİLEN ÜRÜN ÇEŞİDİ FAZLADIR
BÜTÜN BUNLARIN SONUCU OLARAK EKONOMİK FAALİYETLER GELİŞMİŞTİR VE NÜFUS FAZLADIR.
GÜMÜŞHANE
KIYIDAKİ DAĞLARIN GERİSİNDE YER ALIR
KARASAL İKLİM KOŞULLARINA SAHİPTİR
SICAKLIK VE YAĞIŞ DEĞERLERİ DÜŞÜKTÜR
YETİŞTİRİLEN ÜRÜN ÇEŞİDİ AZDIR
BÜTÜN BUNLARIN SONUCU OLARAK EKONOMİK FAALİYETLER GELİŞEMEMİŞTİR, DIŞARIYA GÖÇ VERİR VE NÜFUS AZDIR.
DERS DIŞI ETKİNLİK SAYFA 143 LİSE 10.SINIF COĞRAFYA KİTABI LİSE 2.SINIF
Yukarıdaki haritayı inceleyerek;
*Nüfusun en çok hangi illerde yoğunlaştığını belirtiniz.
Yurdumuzda nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yerler, Marmara Bölgesi’ndedir. Bunun başlıca nedenleri; başta sanayi olmak üzere, bölgenin ulaşım, ticaret ve hizmet sektörleri ile tarım üretiminde büyük gelişme göstermesidir.
İSTANBUL,BURSA,KOCAELİ,
Ege Bölgesi’nde kıyı ovaları ve akarsular boyunca içeriye doğru uzanan çukur alanlarda da nüfus yoğundur. Buna karşılık bölgenin iç kesimlerindeki dağlık yerler seyrek nüfusludur. İZMİR,AYDIN,
Akdeniz Bölgesi’nde nüfusun yoğunlaştığı yerler, daha çok kıyı kesimindeki ovalardır. Çukurova bunların en önemlisidir. Kıyı kesiminden sonra bölgeyi baştan başa kaplayan Toros dağlan, iç kesimlerde nüfusun tenha olmasına yol açmıştır. Toroslar, tarıma, yerleşmeye ve ulaşıma elverişli değildir.ANTALYA,ADANA,MERSİN,
Karadeniz Bölgesi’nde nüfus dağılışı oldukça düzensizdir. Bölgenin kıyı şeridi, özellikle doğu kesimi, Türkiye’nin yoğun nüfuslu yerlerindendir. Bunun başlıca nedeni, tarıma elverişli toprakların kıyı şeridinde yoğunlaşmış olmasıdır. Ayrıca, her mevsim yeterli yağış alması ve elverişli iklimi de bu ovalardan bol ürün elde edilmesini sağlamıştır. Buna karşılık kıyı şeridinin hemen gerisinde uzanan dağlık kesimde nüfus seyrektir. Ancak bölgenin orta kesiminin kıyı gerisi yoğun nüfusludur. Çünkü, buradaki dağlar fazla yüksek değildir. Yeşilırmak boyunca uzanan verimli ovalar geniş yer tutar. Karadeniz Bölgesi’nin batı kesiminde tarım etkinliklerinin fazla olduğu iç ovalar ile sanayinin geliştiği kıyı kesimleri nüfus bakımından yoğun yerlerdir.
SAMSUN,TRABZON,ZONGULDAK
İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu, kuraklık nedeniyle az nüfuslanmıştır.
ESKİŞEHİR,ANKARA,KAYSERİ,KONYA,SİVAS
İç Anadolu’da, Konya Ovası, Tuz Gölü çevresi ile dağlık alanlar, nüfusun en tenha olduğu yerlerdir. Buna karşılık, başkent Ankara ve çevresi ile bazı büyük kentlerin (Konya, Kayseri, Eskişehir vb.) çevresi iş olanaklarının elverişli olması nedeniyle yoğun nüfusludur.
Güneydoğu Anadolu’da ise nüfus daha çok ekim ve dikime elverişli alanların bulunduğu Diyarbakır Havzası, Mardin Eşiği ve dağların eteklerinde toplanmıştır.GAZİ ANTEP, DİYARBAKIR
Doğu Anadolu nüfus yoğunluğu az olan bölgemizdir. Yurdumuzun en geniş bölgesi olan Doğu Anadolu’da nüfus, daha çok çukur ovalarda toplanmıştır. Bölgenin, dağlık ve şiddetli karasal iklime sahip olması, bu sonucu ortaya koyan en önemli etkenlerdir.Iğdır, Erzurum, Erzincan,Malatya, VAN, BİTLİS ve Elazığ NÜFUSU YOĞUNLUĞU NİSPETEN FAZLA OLAN İLLERDİR.
*Ülkemizde yerleşmenin yükselti sınırı, bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. Bunun sebeplerini araştırınız.
Yükseltinin ve engebenin fazla olması iklim şartları ve tarım faaliyetleri bakımından uygun olmayan koşullar sağladığı için yerleşmeyi sınırlandırır.
Türkiye’de bölgeler arası yükselti koşulları aynı değildir.Ülkemizde batıdan doğuya gidildikçe ve kıyılardan iç kesimlere gidildikçe yükselti artar buda iklim şartlarını olumsuz etkiler ve yerleşmeyi sınırlandırır.İnsanların uygun yaşam koşulları bulabildikleri ve yerleşebildikleri en üst yükselti sınırına yerleşme üst sınırı denir.Bu sınır bölgenin iklimine yükseltisine ,enlemine ve deniz özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.
Örnek vermek gerekirse Doğu Anadolu bölgesinde yükselti üst sınırı daha düşüktür çünkü olumsuz iklim koşulları direk etkili olur.Ancak Akdeniz’de bu sınır daha yukarılara çıkabilir çünkü iklim koşulları olarak Akdeniz hem deniz etkisi hem de enlem özellikleri bakımından daha sıcak bir bölgedir.
*Türkiye’deki nüfus yoğunluğunun dağılışını; iklim, yer şekilleri, konum gibi özelliklerle ilişkilendirerek açıklayınız.
Ülkemizde iklim şartlarının elverişli olduğu yağış ve sıcaklık şartlarının uygun kışların aşırı sert geçmediği bölgeler sık nüfusludur.
Yer şekilleri bakımından Karadeniz bölgesinde dağlar kıyıya paralel uzandığı için kıyıda kalan verimli deltalar,Ege bölgesinde dağların dik uzanmasına bağlı kıyıdan biraz daha iç kesimlere doğru yer alan graben ovalarında iç kesimlerde ise düzlük alanlar avantaj gibi gözükse de burada yoğun nüfuslanmada etkili olan temel faktör şehirlerin kuruldukları konum önemli ticaret yolları üzerinde olmaları daha etkili bir faktördür.Doğu Anadolu bölgesi için yer şekillerinin aşırı engebeli olması yerleşmeyi ve nüfuslanmayı sınırlandıran bir rol oynar.
Konum özellikleri her zaman için nüfus yoğunluğu bakımından etkili bir faktördür.Ülkelerin bulundukları konum özellikle önemli ticaret merkezlerine yakın olması yada ticaret yolları üzerinde olması ,boğaz yada geçiş noktası olması nüfuslanmada etkilidir.
Geçmişten günümüze insanlar iklim şartlarının elverişli olduğu,düzlük alanlar,deniz kıyıları,su kaynaklarına yakın alanları ve ticari yönden önemli yollar üzerinde bulunan merkezleri tercih etmişlerdir.
Ülkemizde sıcaklık ve yağış şartları uygun olmasına rağmen nüfusu az olan alanlarımız da vardır. Güney Ege kıyılarında yer alan Menteşe Yöresi, TEKE YARIMADASI, TAŞELİ YARIM ADASI VE TOROSLARIN BAZI KESİMLERİ bu duruma en iyi örneklerden biridir. Yükseltinin ve eğimin fazla olması tarım alanlarını azaltmış, ulaşımı güçleştirmiştir. Buna bağlı olarak geçim kaynakları azalmış ve yerleşim alanları sınırlanmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder